Overheid van Nu Leesgids: 5 boeken voor de zomer
In de zomer ontstaat ruimte voor reflectie en verdieping. Wat voorziet daar beter in dan een goed boek? Met deze leesgids zet Overheid van Nu een aantal van Ton Baetens’ boekentips van het afgelopen halfjaar in de schijnwerpers. Leesgenot in zichzelf. Voor in de hangmat, op het strand, in het water of in de tuin.
Van persoonlijke verhalen tot politieke filosofie, van publieke ruimte tot publieke taal – Overheid van Nu tipt met enige regelmaat boekentitels die je helpen je vak door nieuwe ogen te bekijken. Ze laten zien hoe beleid, democratie en samenleving met elkaar verweven zijn, en hoe jouw rol als ambtenaar daarin betekenisvol is en blijft. Hieronder een vijftal inzichtgevende en inspirerende titels die ons het afgelopen halfjaar de revue opvielen.
’De kloof tussen stad en platteland bestaat niet – tenzij je het er steeds over hebt’
1. De kloof die we zelf creëren
In Hoe we uit het dorp vertrokken laat Wouter Mensink zien hoe hardnekkig en misleidend het idee van ‘de kloof’ tussen stad en platteland kan zijn. Met een scherp oog voor cultuur, filosofie én popmuziek verbindt hij persoonlijke observaties aan grote maatschappelijke thema’s.
Zijn boek is een betoog tegen simplificatie en voor nuance: de echte verschillen zitten, zo stelt hij, vaak niet tussen stad en dorp, maar binnen gemeenschappen zelf. Een geluid dat je ook terugvindt in het SCP-rapport ‘Verdeeld over het land’ . Mensink nodigt ambtenaren uit om voorbij de clichés te kijken en écht te luisteren naar wat er lokaal speelt. Een verhelderend boek voor wie beleid wil maken dat recht doet aan de werkelijkheid.
‘Publieke dingen geven betekenis aan ons burgerschap en maken ons tot democratische burgers’
2. Democratie begint bij het riool
In Publieke dingen, democratie ontregeld laat Bonnie Honig zien dat democratie niet alleen leeft in het stemhokje, maar juist in de alledaagse dingen: het park, de bibliotheek, de gevangenis, het riool. Deze publieke objecten (of plekken) zijn geen neutrale voorzieningen, maar spiegels van onze samenleving – en inzet van politieke strijd.
Honig pleit ervoor om deze ‘publieke dingen’ niet te romantiseren, maar te politiseren: ze verdienen aandacht, zorg en debat. Haar essays vormen een inspirerende oproep aan ambtenaren om hun werk niet als technisch, maar als democratisch fundament te zien. Kortom: een boek dat je anders laat kijken naar de wereld om je heen – en je eigen rol daarin.
‘In een democratie mag niemand zich blijvend met de macht vereenzelvigen’
3. De macht als lege stoel
In de bundel Democratie en totalitarisme zijn de belangrijkste essays van de Franse filosoof Claude Lefort samengebracht. Lefort laat de lezer zien hoe democratie fundamenteel verschilt van totalitaire systemen: waar in een dictatuur de macht wordt vereenzelvigd met één persoon of partij, blijft de macht in een democratie altijd ‘leeg’ – tijdelijk en betwistbaar.
Zijn werk is een krachtig pleidooi voor pluralisme, debat en het besef dat macht nooit vanzelfsprekend is. Lefort biedt ambtenaren een filosofisch kompas in tijden van politieke verharding en populisme. Een boek dat je niet alleen laat denken over democratie, maar ook over je eigen rol in het beschermen ervan.
’Van Thorbecke tot Simons: wie de publieke opinie wil vormen, schrijft’
4. De pen als politiek wapen
In de bundel Machtswoorden brengen Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte een ode aan het politieke boek. Ze laten zien hoe politici – van Abraham Kuyper tot Pieter Omtzigt – hun ideeën niet alleen in debatten, maar vooral op papier vormgaven. Hun werk biedt een rijke tijdlijn van politieke communicatie, van pamfletten en prijsvragen tot romans en essays.
Voor ambtenaren is het daarmee een waardevolle gids om te begrijpen hoe taal, tekst en timing de publieke opinie beïnvloeden. Een inspirerend boek dus, dat laat zien dat woorden ertoe doen – ook in het tijdperk van X, Insta en Facebook.
‘Mijn 25 jaren als ambtenaar waren een rijke, leerzame reis -van de Rotterdamse straten tot de torens in Den Haag’
5. Tussen straat en staat: een ambtenaar op reis
In De Dans van de Verbinding blikt Rabiaa Bouhalhoul terug op haar 25-jarige loopbaan als ambtenaar. Vanuit haar persoonlijke verhaal – van een elfjarig meisje dat vanuit Marokko naar Maassluis verhuisde tot bruggenbouwer tussen gemeenschappen en overheid – ontvouwt zich een essay vol lessen over verbinding, rechtvaardigheid en moed.
Bouhalhoul laveert tussen werelden: van straat tot stadhuis, van lokale tot landelijke overheid. Haar ervaringen zijn niet alleen inspirerend, maar ook actueel in een tijd waarin ambtenaren meer dan ooit geacht worden te weten wat er leeft in de samenleving. Een must-read voor wie het ambtelijk vak met hart en ziel wil (blijven) uitoefenen.