‘Nederland van binnen’: inspirerende documentaireserie over alledaagse democratie

‘Nederland van binnen’ is een documentaireserie over lokale democratie in ontwikkeling. Over macht, moed en medemenselijkheid, zoals de makers het zelf mooi zeggen. En niet zomaar een serie momentopnamen. Op zes plekken – in buurttuinen en buurthuizen, op dorpspleinen en aan keukentafels – is twee jaar lang gefilmd. Het zijn fascinerende registraties van hoe bewoners en ambtenaren, de leefwereld en de systeemwereld, elkaar daar tegenkomen. En proberen vorm te geven aan wat je noemt ‘alledaagse democratie’.

Valérie Schuit is de producent van ‘Nederland van binnen’: ‘De serie gaat over bewoners die een initiatief nemen. Maar net zo goed over de ambtenaren die zich tot dat initiatief moeten verhouden. Met inachtneming van de kaders en richtlijnen en protocollen van het systeem. Wat ik heb gezien: er zijn ontzettend veel hardwerkende, welwillende, goede mensen aan het werk. En er komen mooie dingen tot stand. Maar we zitten toch gevangen in zo'n systeem, of je nou ambtenaar bent of bewoner.’

Uitnodiging tot bezinning

Daarom is ‘Nederland van binnen’ meer dan een goed gemaakte documentaireserie - het is ook een uitnodiging tot bezinning. Waarbij het je als kijker/ambtenaar gemakkelijker wordt gemaakt doordat je op de gelijknamige site ook werkvormen vindt die je op een inspirerende manier helpen om te reflecteren op je eigen werksituatie (echt goed gedaan). En voor het voortgezet onderwijs is er studiemateriaal ‘actief burgerschap’ op basis van je hebt gezien in de documentaires.

Als dat systeem zo beklemmend is, kun je als ambtenaar dan toch binnen dat systeem blijven functioneren en je ruimte pakken? Of moet je eruit en moet dat systeem wezenlijk veranderen?

Valérie Schuit: ‘Ik denk dat laatste. Er is vanuit de ambtenaar echt een andere mindset nodig. Een andere manier van kijken. Veel ambtenaren handelen vanuit hun expertise. Ze vinden: ik heb een studie gedaan, ik ben hiervoor opgeleid, ik weet dus hoe het zit, waarom zou ik met bewoners aan tafel moeten? Maar waar het hier om gaat, is samenspel. Dat je een tussenruimte creëert waarin ambtenaren én bewoners iets bij te dragen hebben. En dat je ontdekt dat je beleid sterker wordt als je dat aangaat.’

Echte participatie

Valérie Schuits uitsmijter: ‘Ik kreeg gaandeweg het draaien een hekel aan het begrip #participatie. Kunnen we dat over de schutting gooien? Participatie is een verhullend beleidsbegrip geworden, een vinkje in de verantwoording van je handelswijze. Terwijl participatie echt iets anders is. Het is een voorwaarde om überhaupt tot iets te komen. Het is elkaar echt in de ogen kijken. Jezelf als mens meenemen in je werk. Je verplaatsen in de ander. Heel basale dingen.’