Over- of ondergewaardeerd? ‘Goed bestuur leg je niet vast in een rechtsstaatverklaring, dat dóé je’
De overheid heeft de mond vol van ‘goed bestuur’, maar wat wordt daar eigenlijk mee bedoeld? Volgens adviseur en auteur Mildred Hofkes valt of staat goed bestuur bij het voeren van ‘een inclusieve dialoog’. Veel stemmen in de samenleving worden stelselmatig vergeten in de vormgeving van beleid. De stemmen van jonge ambtenaren, bijvoorbeeld. Daarmee doet de overheid zichzelf enorm tekort. Haar oproep? Wordt als ambtenaar zélf ontwerper van zo’n inclusieve dialoog. ‘Je moet de feiten ondersteunen met een verhaal dat spreekt van hart tot hart.’ In een nieuwe aflevering van ‘Overgewaardeerd/Ondergewaardeerd’ vertelt zij over het belang van stakeholder-inclusief bestuur.

Goed bestuur is een term waar de ambtenaar anno 2025 niet omheen kan. Het wordt door het huidige kabinet zo belangrijk gevonden dat het is vastgelegd in een rechtsstaatverklaring. Maar daarmee is de kous niet af, ziet Mildred Hofkes. ‘Goed bestuur moet je vooral ook gewoon dóén, dus zeg ik: ondergewaardeerd!’
Hofkes is oprichter en eigenaar van Bureau Hofkes Stakeholder Research & Management (BHRM). Tevens is zij oprichter van kennisplatform NieuwBestuur. Al twintig jaar helpt zij organisaties (groot en klein) middels wat zij noemt stakeholder-inclusief bestuur de ‘blik van buiten naar binnen’ te halen. Hiervoor ontwikkelde zij aan de Universiteit van Groningen haar beproefde onderzoeksmethodiek, de Methode Hofkes. In 2009 kwam haar managementboek ‘Wisseling van de Macht, oplossingen voor de nieuwe bestuurlijke elite’ uit. Sinds 2018 interviewt Hofkes topbestuurders over het stakeholdermodel in de populaire podcast Dutch Circular Leadership.
‘Voor mij is het heel eenvoudig: goed bestuur is stakeholder-, generatie- en natuur- en klimaat-inclusief’, stelt Hofkes. Hiermee bedoelt ze dat besluitvorming pas rond kan zijn op het moment dat ‘al die stemmen vertegenwoordigd’ zijn.
Dat betekent ook dat ‘macht en tegenkracht’ evenredig vertegenwoordigd moeten zijn. Maar ze bemerkt dat ambtenaren minder ruimte hebben om tegenspraak te leveren. De toeslagen-affaire en het Groningse gasdossier maakten pijnlijk duidelijk wat het gevaar is wanneer die ruimte er niet is en de stemmen uit de samenleving niet worden opgemerkt en aangewend voor het gemaakte beleid. En let wel: ‘het is geen luxe om zo te besturen! Sterker nog, het zal je winst opleveren als je de belanghebbenden tijdig in het besluitvormingsproces betrekt.’
Het is volgens Hofkes aan de ambtenaar om die brug te slaan, juist nu bestuurders en politici weinig vaart maken op de prangende dossiers. ‘Als ambtenaar kun je die stemmen van buiten juist enorm goed gebruiken om je feiten te onderbouwen.’ De ambtenaar moet daartoe zelf de dialoog met de stakeholders opzetten. Want, zo stelt zij, ‘die verhalen geven kleur aan de argumenten waarmee je je bestuurder daadwerkelijk kunt overtuigen van een bepaalde beleidskeuze’.
Verder gaat Hofkes in op ‘beleidstaal’, ‘meetbare doelen’ en ‘de jonge ambtenaar’.
Overgewaardeerd/Ondergewaardeerd
In de videorubriek van Overheid van Nu interviewen we dwarsdenkers in en rond het openbaar bestuur aan de hand van actuele begrippen.