‘Corona bracht als vanzelf wat we al jaren nastreefden in beleid’

De coronacrisis bracht ongemak en afstand, maar ook kansen. De gemeente Maastricht ziet vanaf het begin van de coronacrisis vorig jaar een groot aantal sociale initiatieven ontstaan door inwoners. ‘Wat we al jaren nastreefden in beleid kwam door ‘corona’, door een crisis dus, tot volle wasdom. Corona bracht de inclusieve samenleving waar we het zo vaak over hebben.’ Het dilemma is nu: hoe kan je als overheid deze ‘nieuwe energie’ vasthouden? 

De sponsorloop Zweit veur Leid is al bijna dertig jaar een begrip in Maastricht. Jaarlijks wordt er rond de 60 a 70 duizend euro opgehaald voor het goede doel. Eind januari van dit jaar kon de loop voor het eerst niet doorgaan vanwege de coronacrisis. Marc Stoffelen van de organisatie: ‘Al snel ontstond het idee om iets anders te doen, iets bij te dragen in de wijken van de stad waar mensen het zwaarst hebben. Wijken waar al veel eenzaamheid is en mensen het moeilijk hebben, wat is verergerd door de pandemie.’

Met sponsors, zoals een horecagroothandel en hotel- en restaurantketen, werden uiteindelijk op 23 en 24 januari 1600 koppen soep en broodjes uitgedeeld. Door mensen met een netwerk in de wijken, vertelt Stoffelen. ‘Een gezonde kop soep is heerlijk, maar het ging erom dat mensen weer even contact hadden, hun verhaal kwijt konden.’ 
 

Beeld: ©Zweit veur Leid / Zweit veur Leid
Een inwoner van Maastricht krijgt een kopje soep en een praatje tijdens de actie van Zweit veur Leid.

Voordeur Verhalen

De coronacrisis in 2020 zorgde voor een golf aan initiatieven onder de bevolking van Maastricht. Boodschappendiensten, maaltijden koken, dagbesteding in kleine groepjes voor daklozen, huisbezoeken tegen eenzaamheid, straatkunst om mensen een hart onder de riem te steken. Beleidsmedewerker van de gemeente Maastricht Bianca Vaessen: ‘Ook een kaartenactie van het sociaal team had dezelfde insteek als Zweit veur Leid: het gaat om het praatje, zien of er iets nodig is en hoe dat kan worden georganiseerd.’ 
 

‘Op een heel eenvoudige manier ontstonden de ‘voordeurverhalen’ en daardoor werd het sociaal wijkteam ook weer zichtbaarder in de stad’

Een ander voorbeeld is de ‘Voordeur Verhalen op anderhalve meter’. Het sociaal wijkteam Caberg- Malpertuis plaatst wekelijks een ‘voordeurverhaal’, ‘over bijzondere verhalen achter de voordeur’ van wijkbewoners. Vaessen: ‘Op een heel eenvoudige manier ontstond dat en daardoor werd het sociaal wijkteam ook weer zichtbaarder in de stad.’

Energie vasthouden

De golf aan initiatieven heeft de gemeente aan het denken gezet. ‘We hebben altijd de mond vol over de inclusieve samenleving’, zegt gemeentesecretaris  Nardy Beckers van Horst aan de Maas, voorheen directeur sociaal van de gemeente Maastricht.  ‘Corona bracht vanzelf die inclusieve samenleving. Je zag dat wat we al jaren nastreefden in beleid, door corona, door een crisis dus, tot volle wasdom kwam.’ De gemeente wil deze ‘energie’ graag vasthouden, maar hoe? 

Manager sociaal Monique Kerbusch stelt dat de beweging die corona in gang zette, al jaren werd nagestreefd in beleid: de gemeente verbindt en ondersteunt initiatieven en geeft vooral ruimte. Het Steunpunt corona is daarvan een mooi voorbeeld. ‘Dat was een overkoepelend steunpunt dat mensen konden bellen voor vragen over dagelijks functioneren. Je werd dan direct doorverbonden met een sociaal team. En het was geen gegeven dat de gemeente de vraag of behoefte zou oppakken. Dat kon ook door de gemeenschap gebeuren.’

Beleidsmedewerker Bianca Vaessen geeft als voorbeeld de vele vragen van ouderen hoe ze online boodschappen konden doen: ‘Er ontstonden initiatieven onder studenten die ouderen hielpen dat aan te vragen.’
 

‘De kracht van de coronacrisis is dat jong voor oud ging zorgen zonder dat de gemeente dat moest organiseren’

Hoe kan de gemeente nu verder gaan om dit soort initiatieven meer de ruimte te geven? Maastricht worstelt daarmee. Monique Kerbusch: ‘We hebben het afgelopen jaar heel bewust als gemeente veel ruimte gegeven. We hebben vooral gekeken naar welke initiatieven we met elkaar kunnen verbinden en bieden wat nodig is. We hebben in het sociale domein een enorme opgave. Hoe kunnen we deze ervaring en wat we allemaal kunnen doen, vasthouden? Als dit tijdens corona kan, kan dit dan in het 'reguliere leven' ook?’

Beeld: ©Zweit veur Leid / Zweit veur Leid
Een inwoner van Maastricht is blij met de soep en het praatje bij de deur tijdens de actie van Zweit veur Leid.

Initiatieven verbinden

Nardy Beckers: ‘De kracht van de corona-crisis is dat jong voor oud ging zorgen zonder dat je dat als gemeente hoefde te organiseren. Dat was het mooie. De vraag is of je het mooie van de crisis kan vasthouden, die mooie initiatieven, hoe zorg je dat dit gewoon wordt?'

'We hebben naast de corona-crisis nog een andere crisis in het sociaal domein en dat is een financiële. Hoe houden we alles betaalbaar? Wij willen graag faciliteren en verbindingen leggen, communicatie verzorgen. En we willen het niet overnemen als overheid, maar hoe hou je de energie vast? Dat is de lastige fase waar we nu in komen.’

Beckers besluit: ‘Dit gaat niet over ons als overheid. We hebben als gemeente eigenlijk niets gedaan. Het gaat over wat daarbuiten is gebeurd en hoe we dat als overheid verder kunnen brengen. Je kan loslaten als overheid.’ 

Fruit-actie

Hopelijk kan Zweit veur Leid in 2022 weer gewoon als een sponsorloop met duizend hardlopers plaatsvinden. Maar organisator Marc Stoffelen denkt dat de ervaring van de soep-actie in januari misschien iets blijvends zal zijn. ‘We denken momenteel aan een actie met fruit in het najaar, voor dezelfde doelgroep van kwetsbare bewoners. We hebben de behoefte om iets voor deze groep te blijven doen. We hebben heel veel dankbaarheid gevoeld door de actie in januari. Dat geeft ons de energie om hier wellicht mee door te gaan. Ook na ‘corona’? Wie weet.’