Hoe recycle je een hoogbouwflat?
In Zuid-Limburg doen ze het
Als de bevolking krimpt, zie je dat meteen. Huizen staan leeg, verloedering ligt op de loer. Elke gemeente wil dat voorkomen. Bijvoorbeeld door woningen te slopen. In Kerkrade doen ze het anders. Op de plek van drie hoogbouwflats komen 125 nieuwe woningen, deels gemaakt van oude flats. Niet slopen, maar recyclen.
Het inwonersaantal in Parkstad Limburg loopt terug, van 250.000 in 2010 naar 220.000 in 2040. De regio moet zich aanpassen, en doet dat met zoveel mogelijk innovaties. Het project SUPERLOCAL in Kerkrade is daarvan een goed voorbeeld: in 2021 moet de eerste circulair gebouwde wijk van Europa een feit zijn. Alles gebeurt volgens de drie principes van slow, less en local. Oftewel: denk zorgvuldig na over de toekomst van het gebied (slow), bouw minder woningen vanwege de krimp (less), en zorgt dat de wijk een impuls krijgt (local).
Stevig ingrijpen
‘Parkstad Limburg is een regio waar de krimp hard toeslaat, dus moeten we stevig ingrijpen’, vertelt Suzanne Lipsch, programmamanager van de Stadsregio. ‘Om herstructureringsprojecten rond te kunnen krijgen moeten we creatief zijn. We hebben hier immers geen verdienmodel zoals in groeiregio’s. Bovendien is slopen definitief’.
Martijn Segers van wooncorporatie HEEMwonen vult haar aan: ‘In zekere mate kunnen we flats slopen en een beperkt aantal nieuwe huurwoningen terugbouwen. Maar we zagen een kans om méér te doen. We moeten de huidige bewoners ook een duurzaam bestaan binnen het gebied in het vooruitzicht stellen’, stelt hij. ‘In 2030 moet de helft van de Nederlandse economie circulair zijn, en de bouw is een van de grotere grondstofverbruikers.’
Lipsch: ‘Met SUPERLOCAL doen we ervaring op met circulair bouwen en recycling, en dat nemen we mee naar alle herstructureringstrajecten in de regio. Door onze kennis te delen met de rest van Nederland hopen we nog meer innovatie naar de regio te halen, en een nieuwe afzetmarkt te vinden voor de sloopstromen die in de toekomst gaan ontstaan’.
Eerste resultaat
Financieel gesteund door het uitvoeringsprogramma IBA Parkstad, de Europese Unie en het Rijk, ging wooncorporatie HEEMwonen in 2013 van start. Sinds kort is op het terrein al het eerste resultaat te vinden: een Expo-gebouw dat voor 95% gemaakt is van de materialen van een van de recentelijk gesloopte flats. Naast het betonnen casco zijn ook de plaatmaterialen, kozijnen, voordeuren, hekwerken en een keukenunit hergebruikt. ‘Zelfs de bestrating rondom het expogebouw is helemaal gemaakt van hergebruikte materialen’, weet Segers.
De smartcrusher
De ervaringen die met deze proef worden opgedaan, worden benut voor de bouw van vier proefwoningen. Die vormen op hun beurt een oefening voor ongeveer 20 nieuwe huurwoningen. De materialen van de oude flats worden per grondstof – zoals beton, hout en staal – van elkaar gescheiden en voorbereid als nieuwe grondstof.
Lipsch vertelt hoe dat in z’n werk gaat: ‘Een voorbeeld van een circulaire innovatie is de “smartcrusher”, die oud beton vermaalt en er nieuw beton van maakt.’ Ook werden met een hijskraan delen van appartementen gehaald uit de tiende verdieping van de hoogbouwflat. ‘Die zitten nu in de vier proefwoningen.’ De overige woningen worden gebouwd in het casco van een van de aanwezige flats; dat casco wordt op de hoogste manier hergebruikt. Lipsch: ‘Dat levert een CO2-besparing op van 1,3 miljoen kilo!’
Drinkwater uit regenwater
Niet alleen de woningen worden in Kerkrade gerecycled; ook de woonomgeving wordt meegenomen. Martijn Segers van HEEMwonen legt uit: ‘Met de Waterleiding Maatschappij Limburg, de WBL, en de gemeente Kerkrade, werken we aan een gesloten waterkringloop. We gaan drinkwater uit regenwater maken. En voor de nieuwe bewoners, die niet veel te besteden hebben, komt er een mobiliteitsplatform. Ze kunnen straks gebruikmaken van deelauto’s, -fietsen en -scootmobiels.’
Inwoners en omwonenden
De bewoners zijn bij alle ontwikkelingen nauw betrokken en denken mee. Via een klankbordgroep geven ze regelmatig gevraagd en ongevraagd advies tijdens de sloop en de bouw. Segers: ‘Op deze manier willen we mensen aan ons binden. Ook de omwonenden, die op de nieuwe wijk uitkijken, zijn enthousiast. De komende tijd gaan we nog meer investeren in communicatie, om meer bewoners uit de regio voor dit project te interesseren.’
Inspiratie opdoen en creatieve ideeën bedenken voor krimpregio’s? Kom naar het Inspiratiecongres Van Krimp Naar Kracht op donderdagmiddag 15 november in De Woonindustrie in Nieuwegein. Aanmelden kan via www.vankrimpnaarkracht.nl.