De invloed van corona op de RES: 30 keer anders
Een belangrijke afspraak uit het klimaatakkoord is: 30 energieregio’s onderzoeken welke bijdrage zij kunnen leveren aan het opwekken van duurzame energie. En welke duurzame warmtebronnen ze kunnen gebruiken, zodat huizen en gebouwen van het aardgas af kunnen. Het was het startsein van een groots bestuurlijk proces. Gemeenten, waterschappen, provincies en alle andere belanghebbenden moeten in sneltreinvaart hun ‘bod’ aan het Rijk uitwerken in een Regionale Energiestrategie.
Vlak voor de deadline om het eerste concept in te leveren, brak de coronacrisis uit. Wat doe je dan? Wat betekent dat voor de opgave? En is het dan een voordeel dat je elkaar in de regio al een jaar hebt leren kennen? We spreken Kristel Lammers, programmadirecteur van het Nationaal Programma Regionale Energiestrategieën (NP RES) dat de regio’s ondersteunt bij hun regionale strategieën.
|
In 1 minuut |
Voor welke opgave staat NP RES?
‘In alle dertig regio’s wordt er keihard gewerkt aan de regionale energiestrategieën. Samen met inwoners, netbeheerders en zoveel andere partijen wordt er gewerkt aan hele belangrijke vragen. Vragen zoals: wat past er bij onze landschappelijke kwaliteit? Bij onze historie? Wat kan het net technisch aan? En hoe zorgen we voor politiek en maatschappelijk draagvlak? Een proces van onderop om dezelfde landelijke ambitie waar te maken. Ik zie het NP RES als verbinder en aanjager in dit proces. Het gaat een keer schuren, en dan moeten wij zorgen dat we belangen afwegen, maar toch stappen maken. Agenderen, stimuleren en dilemma’s inzichtelijk maken, vat het wel mooi samen.’
En toen… corona: welke invloed heeft dat op de RES?
‘Ja, dat heeft de boel wel flink opgeschud inderdaad. Om te beginnen: elke regio doet het op zijn eigen manier. En dus is de invloed 30 keer anders. Maar de meest directe invloed is natuurlijk op de participatie van inwoners. Er stonden in veel regio’s bijeenkomsten gepland en die gaan niet door, of worden nu online georganiseerd.’
“We horen vaak: ‘We zijn zo goed bezig, kunnen we geen vaart blijven maken”?
En op bestuurlijk niveau?
‘In sommige regio’s zie je dat de ruimte wordt benut om het afstemproces met de raden en staten over de zomervakantie heen te tillen. Maar je hoort veel vaker: “we zijn zo goed bezig, kunnen we niet gewoon doorgaan”? Dan zie je de spanning opkomen tussen vaart maken en draagvlak creëren. Gewoon doorgaan en direct alle participatie online vormgeven is natuurlijk het snelst. Maar, het kan het draagvlak ondermijnen als inwoners hierdoor het gevoel hebben niet genoeg betrokken te zijn geweest.
Ook de interbestuurlijke verhoudingen staan soms onder spanning. De ene gemeente wil wel digitaal beslissen in de raad, de ander voelt daar niets voor. Toch moeten ze uiteindelijk allemaal beslissen. Dat brengt een nieuwe dynamiek. NP RES denkt dan mee met de regio’s, we sparren met de bestuurlijke trekker van de regio, reiken voorbeelden uit een andere regio aan of verwijzen ze naar onze pool met experts. Het helpt dat wij de voorbeelden uit andere regio’s kennen.’
En bij jullie, NP RES?
‘Er ontstonden verschillen tussen en binnen regio’s. De ene regio wil vaart blijven maken, de ander wil verruiming van de deadline voor de concept RES. Wij moesten al die belangen afwegen en beslissen of we de deadline wel of niet gingen verschuiven. Dat betekent veel overleg met onze opdrachtgevers: de ministeries EZK en BZK, VNG, IPO en de Unie van Waterschappen. Maar ook met de voorzitters van het voortgangsoverleg en de uitvoeringstafels voor elektriciteit en gebouwde omgeving. Dat kan echt alleen als je elkaar goed kent en samen een drive hebt om het voor elkaar te boksen. Zo zijn we samen tot de beslissing gekomen om de regio’s vier maanden extra tijd te geven om hun concept-RES in te dienen. De meeste regio’s gaan vol energie door en hebben hun concept RES openbaar gemaakt. Andere regio’s gebruiken de tijd om nog eens extra met inwoners en stakeholders in gesprek te gaan.’
“De sleutel tot succes is dat we elkaars taal spreken en elkaar kennen”
Klinkt toch erg ingewikkeld allemaal, wat is de sleutel tot succes?
‘Zowel in de regio’s als bij ons op landelijk niveau is de sleutel dat we elkaars taal spreken en alle spelers kennen. Elke partij had al zijn eigen belangen, maar door zolang met elkaar in gesprek te zijn ken je elkaars positie. De coronacrisis heeft ook weer voor iedereen andere gevolgen. Je hoeft het niet eens te zijn, maar elkaars pijnpunten begrijpen is het begin om er samen wat van te maken. Dat begint met veel praten en elkaar ook als mens leren kennen. Ook online gaat dat best. Van raadsvergaderingen tot bewonersbijeenkomsten, alles gaat nu online. Er is meer mogelijk dan ik had gedacht.’
Voortaan alles maar digitaal dan?
‘Haha. Nee dat lijkt me geen goed idee. De drive en energie is er nog bij iedereen. Maar je mist ook de lol en luchtige gesprekjes die nodig zijn. Afstemmen zonder elkaar in de ogen kunnen kijken, zien hoe iemand er echt bij zit, is toch echt ingewikkelder zo. Inhoudelijk afstemmen lukt wel, maar uiteindelijk zijn het allemaal mensen die hieraan werken. En dan is persoonlijk contact heel belangrijk.’