‘Koppel aardgasvrij maken van een wijk aan leefbaarheid’
Stel: verschillende partijen moeten samenwerken en als gemeente heb je de regie. Hoe pak je die regie én hoe voer je hem goed uit? Deze vraag stond centraal tijdens de workshop ‘Goed openbaar bestuur in een veranderende samenleving’ op het symposium ‘Blik op Samenspel’ op 28 maart. Aan de hand van de casus ‘Hoe maak je een wijk aardgasvrij?’ vertelden gemeentevertegenwoordigers over wat ze hebben geleerd en gaven ze elkaar praktische tips.
Sinds eind vorig jaar lopen in 27 Nederlandse gemeenten pilots waarin wijken aardgasvrij gemaakt worden. ‘Als je écht per 2050 de hele gebouwde omgeving fossielvrij wilt krijgen, dan is een aanpak via wijken heel verstandig. Dat past namelijk goed bij de werkwijze van gemeenten en partners, en zij moeten het uiteindelijk doen,’ vertelde Jos van Dalen, kwartiermaker programma Aardgasvrije Wijken bij het ministerie van BZK, eerder op deze website.
In goede banen
Maar hoe leid je als gemeente zo’n aanpak in goede banen? Je hebt immers te maken met de belangen van inwoners, de lokale energiecorporaties, ondernemers en nog meer partijen. Niet alle inwoners kennen het belang van de Energietransitie, laat staan dat zij het vooraan op hun prioriteitenlijstje hebben staan. Zij hebben soms weinig geld en kunnen niet investeren in alternatieven voor gas. Maar in het klimaatakkoord van Parijs is afgesproken dat het nodig is de uitstoot van CO2 drastisch te verlagen, en de gebouwde omgeving heeft een aanzienlijk aandeel in de uitstoot van broeikasgassen.
Het is belangrijk dat gemeenten de tijd nemen én krijgen om bewoners bij de plannen te betrekken.
Draagvlak creëren
Gemeenten moeten onder meer draagvlak creëren onder hun inwoners. Want draagvlak creëren is van essentieel belang. Het is daarom belangrijk dat gemeenten de tijd nemen én krijgen om bewoners bij de plannen te betrekken. Het advies van de aanwezigen: laat bewoners een tijdplanning zien en laat ze rustig wennen aan het idee van verandering. Toon ze daarnaast dat ze wellicht niet blij worden van – dure – maatregelen op de korte termijn, maar dat ze op de lange termijn ook niet blij worden als ze doorgaan met het gebruiken van aardgas.
Koppelen
Om draagvlak te creëren, kan het bovendien helpen om ‘aardgasvrij maken’ te koppelen aan andere opgaven in de wijk. Door daarover in gesprek te gaan, kan de ingreep om een wijk aardgasvrij te maken mogelijk meteen worden gebruikt om de leefbaarheid in de wijk te verbeteren. Of juist zelfs andersom, door aardgasvrij te koppelen aan een aanpak voor een leefbare wijk. Dat kan inwoners die in eerste instantie niet in ‘aardgasvrij’ geïnteresseerd zijn, toch tevreden kunnen zijn met de aanpassingen.
Keuzes
Naast het creëren van draagvlak, heb je als gemeente met een aantal keuzes te maken. Hoeveel ruimte voor interactie met je inwoners bouw je in? Welke technologie wil je inzetten, voor welke vorm van duurzame energie kies je? Door deze keuzes te maken wordt het proces voor iedereen inzichtelijker. De vraag is of je die keuzes zelf wilt maken als gemeente, of dat er mogelijkheden zijn bewoners te betrekken bij de keuze. Dat op zichzelf is al een keuze die de gemeente in haar regierol te maken heeft.
Dringend advies aan alle gemeenten die zich met een dergelijke opgave bezighouden: deel álle ervaringen met elkaar.
Alles delen
En wanneer betrek je bij dit alles eigenlijk de gemeenteraad? Advies van de aanwezigen: het liefst zo vroeg mogelijk in het proces. Dit is met name belangrijk om de urgentie te onderstrepen en de raad in staat te stellen daadwerkelijk invulling te geven aan de kaderstellende en controlerende rol. Tenslotte ligt er nog één dringend advies aan alle gemeenten die zich met een dergelijke opgave bezighouden: deel álle ervaringen met elkaar. Dus zowel de goede als de slechte. Want van beide ervaringen, zo klinkt het, kunnen gemeenten evenveel leren, en hierdoor hoeven ze het wiel niet steeds opnieuw uit te vinden.