Regio Deal: vliegwiel voor Brainport Eindhoven

Maatschappelijke vraagstukken spelen zich steeds meer af op de schaal van de regio. Sterke regio’s maken een sterk land. Daarom gaan Rijk en regio samen de kracht van de regio’s verstevigen, onder andere door Regio Deals te sluiten. De eerste zes projecten die daarvoor in aanmerking kwamen, stonden al in het regeerakkoord. Tot 1 september konden ook andere regio’s voorstellen doen voor een deal. In een kleine serie zetten we een aantal Regio Deals in de schijnwerper. Dit keer: waarom een Regio Deal voor Brainport Eindhoven?

Goed gevoel

Op 6 juli van dit jaar zetten bewindslieden en Brabantse regiovertegenwoordigers hun handtekening onder de Regio Deal Brainport Eindhoven. De Eindhovense oud-wethouder Staf Depla was daar niet meer bij: eind mei nam hij, na acht jaar wethouderschap, afscheid van de lokale politiek. Tot het allerlaatst liep hij zich het vuur uit de sloffen voor zijn stad en zijn regio. “Op de dag dat ’s avonds het nieuwe college in Eindhoven aantrad, zat ik ’s middags nog in Den Haag te overleggen,” lacht hij. Hij kijkt er met een goed gevoel op terug: “We hebben samen met het Rijk een Brainport Nationale Actieagenda opgesteld om talent aan te trekken, voorzieningen te verbeteren en onze innovatiekracht te versterken. De Regio Deal is het vliegwiel dat die ontwikkelingen vaart zal geven. Dat is goed voor Eindhoven en voor Nederland.”

Slimste regio

Brainport Eindhoven heeft een roemruchte voorgeschiedenis. Door het faillissement van DAF en de krimp bij Philips begin jaren negentig, verdween 30% van de banen in de regio. “In plaats van te rouwen over dat verlies, sloten regionale bestuurders, ondernemers en onderwijsmensen de handen ineen om er bovenop te komen,” vertelt Staf. “Wij waren een van de eerste regio’s waar die ‘triple helix-samenwerking’ (samenwerkingsverband tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen, red.) echt van de grond kwam. Wat begon als een manier om uit de crisis te komen, kantelde na de eeuwwisseling in een offensieve strategie: we zijn een innovatieve, sterke regio, die Nederland iets te bieden heeft. Zo ontstond Brainport Eindhoven, in 2011 zelfs uitgeroepen tot slimste regio ter wereld.”

Toptalent

Hightech bedrijven als ASML, NXP en Philips in combinatie met een hoogwaardige maakindustrie – in de woorden van Staf Depla: knappe koppen en gouden handen – maken dat Brainport Eindhoven bruist van bedrijvigheid. Wat voegt een Regio Deal daaraan toe? Heel veel, vindt Staf. “De voorzieningen in Eindhoven hebben te weinig allure om bedrijven en toptalent hiernaartoe te halen en voor de toekomst te behouden. Terwijl dat talent hard nodig is om innovatief en concurrerend te blijven. Daar heb je als regio het Rijk bij nodig. Bovendien is de hightech maakindustrie rond Eindhoven ook cruciaal voor de Nederlandse economie, dus van nationaal belang. We hebben intensief met het Rijk overlegd en onderhandeld. Met als resultaat dat we in het regeerakkoord worden genoemd als ‘mainport’ die het Rijk samen met de regio verder wil ontwikkelen, onder andere via een Nationale Actieagenda en een Regio Deal.”

Niet vrijblijvend

Pas driekwart jaar na het regeerakkoord presenteerden Rijk en regio de agenda en de deal. Waarom duurde dat zo lang? “Het is een enorme klus om zo’n deal uit te werken,” zegt Staf Depla. “Je moet allereerst als regio op één lijn zitten en weten wat je wilt: welk vraagstuk wil je precies oplossen? Waarom heb je daar samenwerking met het Rijk voor nodig? Wat heeft jouw regio te bieden? Een Regio Deal is niet vrijblijvend. Als regio moet je 80% van de input en minimaal de helft van het geld zelf leveren. Je gaat forse verplichtingen aan en moet die ook waarmaken. We hebben veel overlegd om dat scherp te krijgen. Kern van de Brainport Nationale Actieagenda is dat Rijk en regio samen keuzes hebben gemaakt voor investeringen in nieuwe technologieën met maatschappelijke impact, zoals fotonica, in betere voorzieningen voor bijvoorbeeld cultuur en sport en in het aantrekken van talent uit binnen- en buitenland. Het Rijk steekt daar vanuit de ‘Regio Envelop’ 130 miljoen euro in, de regio nog eens 240 miljoen.”

Durven loslaten

En nu de uitvoering. Wat is daar volgens Staf Depla voor nodig? “Leiderschap en de bereidheid om vernieuwend en als gelijkwaardige partners samen te werken. Zorg dat je elkaar echt iets te bieden hebt en vertrouw elkaar. In dit soort nieuwe samenwerkingsvormen moet je durven loslaten, je beslist niet meer alles zelf. Dat is moeilijk, voor het Rijk, maar ook voor provincies en gemeenten. Wij hebben in onze regio ervaren dat het de moeite waard is. Dankzij de baanbrekende samenwerking tussen overheden, kennisinstellingen zoals de TU/e en bedrijven als ASML, VDL, Philips en NXP is Brainport Eindhoven een technologische topregio vol kansen. Met de Regio Deal als vliegwiel kunnen we die kansen benutten.”

Meer weten?

Ga voor meer informatie naar de website van Brainport Eindhoven.