Belastingdienst: We hoeven geen extra geld en handen, maar laat ons alsjeblieft een beetje met rust
De Belastingdienst gebruikt ‘antieke software’ en kan ‘amper nieuwe wetten uitvoeren’ - dat concluderen Jeroen van Wensen en Ruud Deijkers, redacteuren van EW (het voormalige Elsevier), na een tijd meelopen bij de fiscus. Dat ligt ook aan de politiek. ‘De afgelopen twintig jaar is de uitvoerbaarheid totaal genegeerd. Nu heb je een uitgewoonde Belastingdienst.’
Na een appje konden ze meelopen
De Belastingdienst is vaak slecht in het nieuws, maar niemand weet precies wat er achter de deuren van de fiscus speelt. Met die gedachte klopten EW-redacteuren Jeroen van Wensen en Ruud Deijkers aan bij de Belastingdienst, nota bene via een appje, met het verzoek om een tijd mee te lopen bij de ICT-afdelingen in Apeldoorn en Utrecht.
Tot hun eigen verrassing konden de twee redacteuren enkele maanden meelopen bij de programmeurs van de Belastingdienst. Het draaide in hun woorden uit op een ‘officieuze stoomcursus’, om te zien hoe die circa vierhonderd miljard euro aan belastinggeld jaarlijks eigenlijk wordt geïnd. Na hun artikel in EW – een smakelijk en spannend opgeschreven longread over een taai onderwerp – zouden de redacteuren zo aan de slag kunnen bij de Belastingdienst, stellen ze gekscherend in de begeleidende podcast bij het artikel.
‘Als je de technische briefings in de Tweede Kamer volgt over de ICT-achterstanden bij de Belastingdienst krijg je wel een beeld, maar het blijft toch erg abstract’, vertelt Van Wensen in de podcast. ‘Wij wilden weten waarom het zoveel moeite kost om een kleine fiscale wijzigingen door te voeren.’
Voorbeeld: sommige partijen wilden de btw op groenten en fruit van negen naar nul procent verlagen, maar het antwoord van de Belastingdienst was: kan niet. De hoofdvraag van EW: zijn de ambtenaren van de Belastingdienst een stelletje ‘incapabele raamstaarders’ of is er iets anders aan de hand?
‘Er zijn computertalen uit de jaren zeventig en systemen uit de jaren tachtig en negentig - er is niemand meer te vinden die daar mee kan werken’
Veelal verouderd
Vooral dat laatste, blijkt. Van Wensen stelt in de podcast dat de ICT-afdeling van de Belastingdienst goed te vergelijken is met ICT-afdelingen van grote bedrijven. ‘Er zijn veel teams mee aan de slag, er wordt veel werkt verzet. (…) Je zou de Belastingdienst kunnen vergelijken met een bank. Een woordvoerder van Financiën ging met ons mee en zei dat het op zijn ministerie wat politieker is, en bij de Belastingdienst meer corporate.’
De EW-redacteuren zijn dus onder de indruk van de ICT-afdeling van de Belastingdienst, ook door innovaties als de ‘regelspraak’, een soort eigen computertaal waarmee in gewone mensentaal met computers gecommuniceerd kan worden. Maar daarnaast wijst Deijkers in de podcast op het grote manco: ‘Het gaat hartstikke fout. Er zijn computertalen uit de jaren zeventig en systemen uit de jaren tachtig en negentig. Er is niemand meer te vinden die daarmee kan werken.’
De maar liefst negenhonderd verschillende computertoepassingen waarmee de Belastingdienst werkt, zijn dus veelal verouderd. De dienst heeft inmiddels zo’n driekwart weten te vervangen door moderne systemen, maar nu komt het: de oude systemen die nog draaien, zijn er om de belangrijkste processen van de Belastingdienst uit te kunnen voeren. Daaronder de omzet- en loonbelasting.
‘Er wordt gedacht: gooi nog een plan in die black box van de Belastingdienst, en dan wordt het wel opgelost’
‘Het moet wel uitvoerbaar zijn’
Op zich is het vervangen van deze laatste oude systemen geen probleem, stellen Van Wensen en Deijkers. Ware het niet dat de politiek voortdurend komt met nieuwe regeltjes, waardoor de Belastingdienst niet de rust krijgt om de noodzakelijke vernieuwingen door te voeren.
Van Wensen: ‘Het verzoek [van de Belastingdienst] aan de politiek is: we hoeven geen extra geld en handen (…), maar laat ons alsjeblieft een beetje met rust. We willen tijd hebben en de ruimte.’ Typerend is dat het kabinet een plan heeft ingediend om het hele belastingstelsel te versimpelen, maar dat daar een recordaantal van amendementen en moties op kwam. ‘De menselijke maat is vergeten’, stelt Deijkers in de podcast. ‘Er wordt gedacht: gooi nog een plan in die black box van de Belastingdienst, en dan wordt het wel opgelost.’
Op de vraag of de twee redacteuren zich zorgen maken of niet, antwoordt Deijkers dat er een ramp gaande is, maar ook hoop. ‘Daar waar de ramp zich voltrekt, is wel drama waar je invloed op kan uitoefenen.’ Van Wensen vult aan: ‘Je kunt allerlei leuke dingen verzinnen, het beste belastingstelsel ter wereld, maar we hebben met één beperkende variabele te maken: het moet wel uitvoerbaar zijn. De afgelopen twintig jaar is de uitvoerbaarheid totaal genegeerd. Nu heb je een totaal uitgewoonde Belastingdienst, om het even heel plat te zeggen.’
Verder lezenHet volledige artikel staat achter een betaalmuur, maar de begeleidende podcast is vrij toegankelijk en meer dan de moeite waard. |