Leestip: De gezamenlijke woondroom – hoe faciliteren we de wooncoöperatie?

Is het een oplossing voor het woningtekort en de doorgeschoten individualisering? Het klinkt in ieder geval veelbelovend: de wooncoöperaties. Groepen mensen met een idealistische inslag, die samen wonen in betaalbare gemeenschappen. Voor die idealen wordt erg hard gewerkt, blijkt uit een reportage uit de Groene Amsterdammer. Het verhaal geeft ook antwoord op de vraag: wat is er nodig van de overheid om wooncoöperaties te faciliteren? 

Ecologisch gebouwd wooncomplex
Beeld: ©ANP
In dit ecologisch gebouwde wooncomplex woont Initiatiefgroep Ecologisch Wonen Nijmegen (Iewan).

Het verhaal 'De gezamenlijke woondroom' in weekblad De Groene Amsterdammer opent met een moment in het leven in Ecodorp Zuiderveld. Een groepje bewoners doet samen yogales. Alleenstaande moeders, een gepensioneerde ICT’er, een tbs-hulpverleenster, een werkloze en bakkerswinkelbediende wonen er samen. 
Op de grond van het dorp wilde de gemeente aanvankelijk 35 huizen bouwen. Maar de woongroep wist 11 extra wooneenheden te realiseren door kleinere woonruimtes en meer gemeenschappelijke faciliteiten te bouwen. Denk aan één grote schuur, gemeenschappelijke wasmachines en een gedeelde logeerkamer. 

Praktische problemen

Ecodorp Zuiderveld is een van de snelst gerealiseerde wooncoöperaties tot nu toe. Maar: ‘Om zover te komen, moesten we zeshonderd dagen lullen, driehonderd dagen plannen en 150 dagen bouwen’, vertelt een bewoner.

Het geeft aan waar het artikel ook over gaat: de praktische problemen waar wooncoöperaties tegenaan lopen. Het vertrouwensprobleem bij gemeenten bij aanbestedingen, bijvoorbeeld. En vervolgens de gezamenlijke besluitvorming, de vergunningen en de financiering. 

Dat laatste blijkt het grootste knelpunt. Wooncoöperaties moeten zelf hun broek ophouden bij het plannen en bouwen. Het antwoord daarop is crowd sourcing. 
Hypotheekverstrekkers financieren namelijk nooit de hele bouw. Sterker nog: in Nederland zijn er nauwelijks hypotheekverstrekkers die leningen willen verstrekken aan groepen in plaats van aan individuen.

Juiste voorwaarden 

Het artikel geeft een eerlijke karakterisering van het wel en wee van twee wooncoöperaties. Maar is ook een interessant inhoudelijk verhaal over hoe moeilijk het is hun droom te verwezenlijken. Én: het verhaal biedt tips voor overheden: hoe kunnen zij deze mensen faciliteren?

Wat er nodig is? Een goede juridische omschrijving van wooncoöperaties. Een landelijk financieringsfonds ter ondersteuning. Uitgifte van rijksvastgoed en grond tegen gereduceerd tarief. En woningbouwcorporaties, die een deel van hun voorraad verkopen aan wooncoöperaties. Aldus Arie Lengkeek, auteur van het boek 'Operatie Wooncoöperatie: Uit de wooncrisis door gemeenschappelijk bezit'.

Volgens hem moet Den Haag de juiste voorwaarden scheppen. Dan zullen burgers tienduizenden coöperatieve woningen per jaar kunnen realiseren, denkt hij. 

Enthousiasme en scepsis

Minister De Jonge voor Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening nam het boek van Lengkeek begin dit jaar in ontvangst. ‘Ik vind het fantastisch’, zei hij. ‘Vanwege de gemeenschapszin die erachter zit. Ik geloof dat het op z’n minst een onderdeel is van de oplossing van de wooncrisis waar we op dit moment tegenaan kijken.’ 

Wel toonde De Jonge zich sceptisch over de claim van Lengkeek dat er op deze manier tienduizenden woningen per jaar kunnen worden gerealiseerd.

Hoe dan ook, Overheid van Nu beveelt 'De gezamenlijke woondroom' graag aan.