Impressies van de Dag van de Stad

Waarden van Groen en Blauw in de stad

Verschillende steden werken samen met de ministeries van EZ en IenW en partners als Branchevereniging VHG (van ondernemers ‘in het groen’), RIVM en KCNL (KennisCentrum Natuur en Leefomgeving) in de City Deal ‘Waarden van Groen en Blauw in de stad’. Samen willen ze de waarde van groen en water in de stad uitdrukken in meetbare waarden. Dat groen en blauw (water) in de stad veel opleveren, weet iedereen. Het is gezond voor de mensen die er wonen, goed voor flora en fauna en het doet de waarde van grond en huizen stijgen. Maar hoe druk je deze waarde concreet uit? In harde euro’s en waarden als luchtkwaliteit, vermeden arbeidsverlies en gezondheid.

‘Je hebt elkaar hierbij keihard nodig’, zegt Egbert Roozen, directeur van branchevereniging VHG. ‘Voor een project als dit heb je wetenschappelijke onderbouwing nodig, goede communicatie, mensen die nadenken over de korte- en de lange termijn. En een netwerk, om van elkaar te leren en om te zorgen dat de tools ook gebruikt gaan worden.’

Het effect van een bos

Ton de Nijs presenteert namens RIVM de GroeneBatenPlanner. Hiermee kan je als gemeente bijvoorbeeld een bos intekenen, en zien welke effecten dit heeft op bijvoorbeeld WOZ-waarden en het aantal huisartsenbezoeken.

Ellen Kelder van de gemeente Dordrecht, werkte met ondersteuning van RIVM met een vroege versie van de tool. ‘Je hebt meteen een veel beter verhaal richting bijvoorbeeld politiek en bewoners. ‘De baten krijg je er goed mee in kaart. Bij het Sterrenburgpark, waar wij de tool voor hebben gebruikt, leverde iedere geïnvesteerde euro in het park in theorie 13 euro aan baten op.’

Euro’s cashen

‘Je moet die euro’s alleen ook zien te cashen, dat is de volgende uitdaging. Binnen de gemeente zelf moeten we daar een stap voor maken, door bijvoorbeeld budgetten te “ontschotten”, zodat je niet overal hoeft te bedelen. Maar ook daarbuiten. Het gaat om bedrijven, die minder arbeidsverlies hebben, of huisartsen, die potentieel minder kosten maken. Dat is dus een complex samenspel, waar je het best met een strategische coalitie vooraf aan kan werken.’

De City Deal zelf gaat na drie jaar over in de City Deal Klimaatadaptatie. Veel steden zijn daar actief mee bezig, dus ‘het is een heel logisch moment om deze City Deal af te sluiten en de geleerde lessen in te brengen bij de City Deal Klimaatadaptatie.’

Burgerparticipatie van nu  

Bij de sessie ‘Participatieperikelen: Experimenteren met (Digitale) Democratie’ vertelden David Bos van de gemeente Den Haag en Nephtis Brandsma van de gemeente Groningen over hoe zij hun inwoners de mogelijkheid geven om laagdrempelig mee te denken én mee te beslissen.
Dit gaat verder dan de ‘klassieke’ burgerparticipatie. Burgers verdelen in verschillende steden bijvoorbeeld zelf het budget voor hun wijk.

‘Duinoord begroot’

De Haagse wijken Duinoord en Statenkwartier bewijzen dat online participatie kan werken. Wat zou jij doen met 30.000 euro? Inwoners van deze wijken doen zelf voorstellen voor hun wijk en stemmen voor de beste ideeën door elkaar likes te geven. Niet alleen de usual suspects doen mee en er wordt constructief gereageerd en beargumenteerd op het online platform.

Het is niet alleen nieuw voor inwoners, maar ook voor de gemeente. En dat is wennen, erkent David Bos. ‘We moeten met de billen bloot’. Je moet goed uit kunnen leggen waarom het ene wel kan en het andere niet. Dat vraagt om lef en helderheid.’

‘De stem van Groningen’

Ook in Groningen verdelen inwoners zelf het budget voor hun wijk, een project dat onderdeel uitmaakt van het innovatieprogramma Virtueel Groningen. In opdracht van de coöperatieve wijkraad, bestaande uit elf ingelote inwoners en zes raadsleden, is een pilot gestart in Oosterparkwijk. Er is 25.000 euro te verdelen en er zijn al 40 ideeën binnengekomen.

De gemeente Groningen gebruikt hiervoor open source-software, die ook in Madrid voor een vergelijkbaar project wordt gebruikt. ‘Als overheid moet je meebewegen’, zegt Nephtis Brandsma. De gemeente Groningen heeft de ambitie om deze vorm van online participatie een regulier onderdeel van de bedrijfsvoering van de gemeente te maken.   

Dilemma’s van de snel groeiende stad

De dilemma’s van een snel groeiende stad kwamen aan bod in de workshop ‘Deal or No Deal: hoe plannen we de stad van morgen?’. Neem Den Haag, de gastheer tijdens de Dag van de stad. Liefst 100.000 nieuwe inwoners verwelkomt de stad achter de duinen de komende jaren. Waar gaan al die mensen straks wonen? De locatie van de workshop gaf deels het antwoord: op de Binckhorst, voorheen louter industrieterrein, nu hippe broedplaats en bouwterrein.

De Binckhorst is tevens ‘de grootste proeftuin van de omgevingswet’, vertelt Peter Kievoet. (Directeur Economie, Mobiliteit en Ruimte van de gemeente Den Haag).  ‘De klassieke manier van ontwikkeling werkt niet meer. We hebben te maken met verschillende opgaven: Energie, Mobiliteit, Wonen, Klimaat, daarvoor moeten we samenwerken met alle partijen in het gebied’. ‘Uitnodigingsplanologie’ heet dat in vaktermen.

Klassieke rolverdeling

Met deze nieuwe manier van werken verandert ook de klassieke rolverdeling. Niet meer de overheid als regisseur en de ontwikkelaar als uitvoerder. Niet gek dus dat de ontwikkelaars, gemeente Den Haag en Provincie Zuid-Holland hier samen het verhaal vertellen. ‘Het is wel wennen’, geeft Kievoet toe. ‘Het vraagt om een hele andere manier van werken: soms moeten we als overheid gewoon op onze handen gaan zitten, als de markt met een goed plan komt’.

Samen wordt er gewerkt aan een wijk van de toekomst. Een wijk waar mensen zich gaan thuis voelen. Een wijk die wordt ontwikkeld volgens het principe van uitnodigingsplanologie, en dat is voor alle partijen nog even wennen.