Regionale Energiestrategie maakt creatief en biedt nieuwe kansen
Het klimaatpanel van de Verenigde Naties was kortgeleden duidelijk: de aarde mag niet meer dan 1,5 graad opwarmen. Technisch gezien kan dat. Maar dan moeten we wel drastische maatregelen nemen. In ons land bereidt het kabinet, in samenwerking met vel partijen, zulke maatregelen voor met het Klimaatakkoord. Doel: 49% minder CO2-uitstoot in 2030. Dat lukt alleen als iedereen meedoet. Daarom zijn Regionale Energiestrategieën een belangrijk onderdeel van dat akkoord: in 30 regio’s gaan overheden, bedrijven, organisaties en burgers om de tafel om in hun eigen omgeving plannen te maken voor hernieuwbare energieopwekking en duurzame warmtebenutting. Hoe krijgen al die regio’s dat voor elkaar? We vragen het Rafaël Lazaroms, programmamanager energie bij de Unie van Waterschappen. Hij trekt dit najaar samen met zijn collega’s van VNG, IPO en Rijk door het land om bestuurders en ambtenaren klaar te stomen voor het maken van een Regionale Energiestrategie.
Hoe ben je hierbij betrokken geraakt?
“Waterschappen zijn van oudsher al bezig met duurzaamheid, denk maar aan het zuiveren van afvalwater of het veilig houden van dijken. De klimaatverandering maakt dat alsmaar urgenter: 70% van ons land ligt onder de zeespiegel of wordt bedreigd door het water. Als de zeespiegel stijgt, groeit het risico op overstroming mee. We moeten de C02-uitstoot terugdringen, anders is het dweilen met de kraan open. Water kan een belangrijke bijdrage leveren aan hernieuwbare energieproductie. Bijvoorbeeld door windturbines bij waterkeringen. Of drijvende zonnepanelen bij dijken.”
“Ook aquathermie is kansrijk: het benutten van de warmte en koude van bijvoorbeeld oppervlaktewater en afvalwater. Zo is mijn werk steeds meer gericht op bevorderen van duurzaamheid, zowel binnen de Unie van Waterschappen als naar buiten toe. Door het Klimaatakkoord en het Interbestuurlijk Programma werken we nu intensief samen met gemeenten en provincies. En gaan we ook samen het land in om regio’s voor te bereiden op het maken van een Regionale Energiestrategie.”
Doe je dat namens de Unie van Waterschappen?
“Nee, we spreken tijdens de regionale voorlichtingsbijeenkomsten namens de drie overheden. Je hebt dan dus drie petten op: erg leuk en leerzaam. Ik moet me daarvoor ook verplaatsen in de positie van gemeenten en provincies. Dan bekijk je de dingen soms van een heel andere kant. De intensieve samenwerking maakt je nog meer bewust van het gezamenlijke belang: je krijgt meer begrip voor elkaars zorgen en standpunten. Je kunt die beter plaatsen en het laat zien waar je elkaar kunt helpen.”
Je hebt veel gesproken met de mensen in het land die de Regionale Energiestrategieën in hoog tempo moeten gaan opstellen. Komt dat goed?
“Het wordt een enorme opgave. Denk je maar eens in: 380 gemeenten, 12 provincies en 21 waterschappen die samen met burgers en bedrijven per regio concrete plannen moeten gaan maken voor ingrijpende maatregelen als aardgasvrije wijken, windparken, zonneweides en duurzame warmtebronnen. Zeker voor gemeenten is dat een grote uitdaging. Zij hebben ook best zorgen: wie gaat die plannen betalen, hoe krijgen we de burgers erin mee, wat doet het Rijk met wetten en regels die in de weg staan? Toch ben ik optimistisch. Bestuurders, burgers en bedrijven zijn zich er overal van bewust dat we niet langer vrijblijvend over verduurzaming kunnen praten, maar dat we het nu moeten dóen. En dat dat alleen lukt als we het samen doen. Energietransitie krijgt niemand in z’n eentje van de grond. Er wordt ook al veel samengewerkt. Dat maakt creatief en biedt nieuwe kansen.”
‘Nieuwe kansen zie je pas als je er samen naar gaat kijken.’
Zoals?
“Neem het Waterschap Aa en Maas in Den Bosch. Zij halen biogas uit rioolslib, een restproduct van waterzuivering. Dat biogas levert de energie die nodig is voor het zuiveringsproces. Het waterschap wilde de productie van biogas opvoeren en ontdekte, toen ze toevallig met elkaar om de tafel zaten, dat de vlakbij gelegen afvalstoffendienst van de gemeente warmte levert met een biomassacentrale. Met die warmte produceert het waterschap nu meer biogas. Daar rijden de 40 gemeentelijke vuilniswagens op en de Heineken Brouwerij gebruikt het voor hun brouwproces. Waar samen een kopje koffie drinken toe kan leiden… Nieuwe kansen zie je pas als je er samen naar gaat kijken. Ik verwacht dat de Regionale Energiestrategieën overal in het land dit soort verrassende creativiteit op gang gaan brengen.”
Wanneer moeten die Regionale Energiestrategieën klaar zijn?
“Per 1 januari 2019 moeten ze er in grote lijnen liggen. In de loop van 2019 worden ze dan verder verfijnd en uitgewerkt. Het wordt heel spannend, maar ik heb goede hoop. Want iedereen beseft dat we geen keus meer hebben. En dat we elkaar hard nodig hebben.”
Meer weten? Bekijk de Regionale Energiestrategie.